مطالعه توزیع و رفتار ژئوشیمیائی مولیبدن در کانسار پورفیری تحت اکتشاف نوچون، جنوب معدن مس سرچشمه رفسنجان، استان کرمان

کانسار نوچون، با ذخیره قطعی حدود 268 میلیون تن با عیار میانگین 034/0 درصد مولیبدن (عیار حد 100ppm) و 62 میلیون تن با عیار متوسط 43/0 درصد مس (عیار حد 25/0 درصد)، اولین رخداد از کانه زائی پورفیری سرشار از مولیبدن امام نستا فقیر از مس در ایران است که اخیرا مورد اکتشاف قرار گرفته است. این کانسار در دامنه شمال شرقی با تولیت ممزار واقع شده است و دگرسانی و کانه زائی در پیوند با یک توده گرانوپورفیبری کوراتزمونزونینی به سن نسبی الیگو-میونسن حادث شده است. بر پابه مطالعه حاضر، عمده کانی سازی مولیبدن و مس در کانسار نوچون در چهره رگچه های متقاطع (استوک ورک) و بسیار کمتر بصورت افشان رخ داده است. همراه ی کالکوپیریت با رگچه های کوارتز-مگنتیتی می تواند نشان دهنده تقدم زمانی کانی سازی مس بر مولیبدن در حین دگرسانی پتاسیک کانسار باشد که کانی سازی مولیبدن در این دگرسانی بصورت مولیبدنیت در چهره رگچه های کوارتز-انیدریت-ارتوکلاز ثانویه-بیوتیت ثانویه تجلی یافته است. همبستگی ضعیف ژئوشیمیائی بین مولیبدن و مس در دگرسانی پتاسیک و بویژه در عیارهای بالا نشان از متفاوت بودن شرایط غنی شدگی این دو عنصر در سیالات گرمایی مسئول کانی سازی در دگرسانی مذکور است. حضور رگچه های ضخیم کوارتز-کالگوپیریت-پیریت با هاله سریسیتی که بعضا مستقل و گاهی در داخل رگچه های مراحل اولیه کانی سازی مولیبدن (رگچه های کوارتز-مولیبدنیتی با هاله بیوتیتی) نفوذ نموده اند و همچنین رخداد رگچه های کوارتز-مولیبدنیت بدون هاله دگرسانی بویژه در بخش هیا سیلیسی شده افزایش نسبی عیار مس و تا حدودی مولیبدن را در کانسنگ های موجود در زون دگرسانی فیلیک (سریسیتی و سیلیسی ) به همراه داشته است. وجود همبستگی مثبت بین عیارهای مولیبدن و مس در کانسنگ های با دگرسانی فیلیک که زون دگرسانی پتاسیک را متاثر کرده است می تواند نشان دهنده رفتار مشابه این دو عنصر در طی تشکیل و تکامل محلول های گرمایی مسئول دگرسانی و کانی سازی زون فیلیک کانسار باشد. بر اساس این مطالعه مشخص شد که تمرکز اصلی کانه زائی مولیبدن در بخش های عمیق تر (دگرسانی پتاسیک) نسبت به مس (دگرسانی فیلیک پوشاننده زون پتاسیک) حادث شده است، در نتیجه کانسنگ های پرعیار از مولیبدن از مس خیلی زیادی برخوردار نیستند وبالعکس مطالعه حاضر نشان داد که کانسار نوچون در زمره کانسارهای تیپ مولیبدن – مس پورفیری گروه بندی می شود. ویژگی های سرشار از مولیبدن و فقیر از مس کانسار نوچون می تواند نتیجه ترکیب تقریق یافته تر استوک مولد آن باشد. تفریق گسترده و طولانی مدت به همراه اشباع دیرهنگام از آب در ماگمای مادر چنین توده ای توانسته مولیبدن را به مقدار قابل توجهی نسبت به مس از داخل مذاب نهائی به فاز سیال سرشاز از آب ، عناصر قلیائی و سیلیکا تفکیک نماید که در نتیجه کانسار مولیبدن –مس پورفیری را بسازد.